"Κανένας ανάπηρος δεν θέλει να είναι... μαχητής της ζωής»

«Ένας άνθρωπος σε αμαξίδιο δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να πάει στην δουλειά του αν υπήρχαν ράμπες (χωρίς αυτοκίνητα να τις κλείνουν) όπως επίσης προσβάσιμη συγκοινωνία και τουαλέτες»

«Κανένας ανάπηρος δεν θέλει να είναι «μαχητής της ζωής» και προσωπικά με ενοχλεί… Απλά είναι μια παραδοχή της κοινωνίας ότι απέτυχε να εντάξει ένα «διαφορετικό» άτομο»

«Είναι ενοχλητικό όταν βλέπεις άτομα και φορείς να περιορίζονται σε… γλυκαναλατες εκδηλώσεις (στο πλαίσιο της παγκόσμιας ημέρας για την αναπηρία) που συχνά απλά προωθούν ένα αίσθημα… λύπησης»

Ο πρωταγωνιστής συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ για την αναπηρία, γυρισμένο εξ ολοκλήρου στο ΚΑΤ της Αθήνας, μιλάει στο makthes.gr για τον τραυματισμό που τον καθήλωσε στο αμαξίδιο πριν από τρία χρόνια, αλλά και για την αποτυχία της πολιτείας να εντάξει ένα «διαφορετικό» άτομο στην κοινωνία. Ο 25χρονος Γρηγόρης Χρυσικός απόφοιτος της ΑΣΟΕΕ αποκαλύπτει πώς αντιμετωπίζει τα προβλήματα της αναπηρίας η οποία όπως τονίζει, είναι περιοριστική και μη λειτουργική επειδή η πολιτεία (και πολλές φορές και η κοινωνία) την κάνουν… περιοριστική και μη λειτουργική!  

-Ύστερα από μια βουτιά στη θάλασσα των παιδικών σας χρόνων βρεθήκατε στο ΚΑΤ…

-Στις 10 Ιουλίου 2017 ένα παιχνίδι με τους φίλους μου, μια βουτιά παραπάνω, είναι η αρχή αυτού του «περίεργου» ταξιδιού μου. Η επόμενη μέρα θα με βρει στο νοσοκομείο  χωρίς φυσικά να ξέρω τι θα ακολουθήσει. Μερικούς μήνες μετά θα γνωρίσω και τον σκηνοθέτη του ντοκιμαντέρ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ, τον Μάρκο Γκαστιν. Όταν με πλησίασε για πρώτη φορά ο  κ. Γκαστιν ήμουν αρχικά θετικός γιατί θεώρησα ότι θα μπορούσα να βοηθήσω άλλους μέσω της εμπειρίας μου. Μεταξύ μας ήταν και ένας τρόπος να «σκοτώσω» την ώρα μου. Ήμουν πια 4-5 μήνες στο νοσοκομείο, οι υψηλοί πυρετοί καθώς και άλλες επιπλοκές που με ταλαιπωρούσαν είχαν πια υποχωρήσει, ενώ και ψυχολογικά ήμουν πιο συνειδητοποιημένος ξέροντας πια τι με περιμένει... 

-Σας προβλημάτισε η ιδέα της ταινίας μέσα σε ένα ελληνικό νοσοκομείο; Κάτι ανάλογο δεν έχει γίνει με θέμα την αναπηρία και την αποκατάσταση…

-Ο βασικός μου φόβος ήταν ότι το αποτέλεσμα θα είναι μία μη ρεαλιστική – εξωραϊσμένη , ίσως γλυκανάλατη, απεικόνιση της πραγματικότητας όπου θα φαινόμασταν ως ήρωες που αντιμετωπίζουν ιδανικά τα κακά της μοίρας μας.  Τελικώς ύστερα από μία συνάντηση με τον σκηνοθέτη κατά την οποία συζητήσαμε αναλυτικότερα κάμφθηκαν και οι τελευταίες μου αντιρρήσεις. Και ευτυχώς, όσον αφορά εμένα τουλάχιστον, στο ντοκιμαντέρ είδα αυτά που όντως έζησα…

-Το ΚΑΤ όπως και πολλά άλλα νοσοκομεία πχ αυτά στη Θεσσαλονίκη δεν έχουν υποδομές… Είδαμε ότι υπήρχαν… σαμαράκια στην είσοδο και έξοδο του νοσοκομείου όπως επίσης παλιός εξοπλισμός…

-Ναι όπως είδατε και στην ταινία το περιβάλλον, το οποίο έγινε το σπίτι μας για αρκετούς μήνες, δεν ήταν και το ιδανικό. Από την έλλειψη εξοπλισμού για τις φυσικοθεραπείες μέχρι την κατάσταση των δωματίων όπου συχνά τριγυρνούσαν και… περιστέρια! Όμως σε όλο αυτό το χάος υπήρχαν και άτομα, όπως για παράδειγμα η κα Σταυρούλα Μπακατσή που ανταποκρίνονται σε αυτές τις συνθήκες και κάνουν την δουλειά τους με τον αρτιότερο τρόπο. Ουσιαστικά αποτελούν το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο αυτού του νοσοκομείου. Φυσικά δεν είναι μόνο αυτή, αλλά και άλλα πολλά άτομα σε διάφορα πόστα. Και αυτά τα άτομα είναι και ο λόγος που δεν μετανιώνω στιγμή για την επιλογή μου να παραμείνω στο ΚΑΤ. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω μια ειδική αναφορά σε έναν τότε ειδικευμένο γιατρό, τον Αλέξανδρο Ταξιλδαρη, ο οποίος με έναν ρεαλιστικό - ίσως και ώμο - αλλά βαθιά στοργικό και γεμάτο κατάμαυρο χιούμορ τρόπο μου έδωσε, και συνεχίζει να μου δίνει, να καταλάβω ακριβώς τι σημαίνει αναπηρία και πως ζεις μ αυτήν…

-Η πιο δύσκολη φάση της μετάβασης σας, στη νέα κατάσταση, αυτή της αναπηρίας, ήταν η νοσηλεία σας στο ΚΑΤ;

-Από ένα σημείο και μετά η παραμονή στο ΚΑΤ ήταν το εύκολο κομμάτι μιας και ζεις σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, μια φούσκα. Όταν πια βγεις, περνάς ουσιαστικά ένα νέο στάδιο αποκατάστασης τόσο πρακτικά όσο και ψυχολογικά αφού πλέον προσπαθείς να προσαρμοστείς στον έξω κόσμο και να αλληλοεπιδράς με το κοινωνικό σύνολο. Ήμουν αρκετά τυχερός που είχα ένα οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον που με στήριξε, και μέσα και έξω, με χίλιους δύο τρόπους πράγμα το οποίο με βοήθησε να μην «κλειστώ σπίτι», που είναι αρκετά συχνό φαινόμενο συνήθως όχι με την ευθύνη του ανάπηρου ατόμου. 

-Πώς δεν κλειστήκατε, όπως λέτε, στο σπίτι; Είχατε υποστήριξη από συγγενείς και φίλους, όμως εσείς όπως είδαμε στην ταινία βασιστήκατε πολύ και στον εαυτό σας…

-Με τους φίλους μου, έχουμε αντιμετωπίσει αμέτρητες κωμικοτραγικές καταστάσεις και συνήθως την πληρώνουν αυτοί μιας και στο τέλος πρέπει να με κουβαλάνε. Όλα αυτά με έχουν κάνει να καταλάβω ότι ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης τέτοιων καταστάσεων είναι το χιούμορ (μαύρο κατά προτίμηση) και μία δόση αναισθησίας. Ομολογώ ότι προβληματίζομαι λίγο που χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη μιας και θεωρητικά πρέπει να διεκδικούμε μέχρι τέλους τα δικαιώματα μας αλλά σκεφτείτε σε κάθε μου βόλτα να σπαταλώ σωματική και ψυχολογική ενέργεια για κάθε σπασμένο πεζοδρόμιο, κάθε ράμπα που δεν υπάρχει ή κάθε αυτοκίνητο που έχει παρκάρει με ευφάνταστο τρόπο. Ιδανικά όλα αυτά τα προβλήματα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αλλά κάτι τέτοιο είναι ακόμα ουτοπικό. 

-Σας άκουσα να λέτε σε ομιλία σας ότι η αναπηρία από μόνη της είναι ένα χαρακτηριστικό και τίποτε παραπάνω. Αν η κοινωνία ήταν προσβάσιμη τότε, είπατε, θα ήταν ένα χαρακτηριστικό όπως πχ το ξανθό της κεφαλής σας… 

-Ναι το ότι είναι περιοριστική και μας κάνει μη λειτουργικούς είναι πολύ συχνά ευθύνη του κράτους και της κοινωνίας γενικότερα. Ένας άνθρωπος σε αμαξίδιο δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να πάει στην δουλειά του αν υπήρχαν ράμπες (χωρίς αμάξια μπροστά) , προσβάσιμη συγκοινωνία και τουαλέτες. Κανένας ανάπηρος δεν θέλει να είναι «μαχητής της ζωής» και προσωπικά με ενοχλεί όταν χρησιμοποιείται αυτή η φράση σαν κομπλιμέντο. Στα μάτια μου είναι απλά μια παραδοχή της κοινωνίας ότι απέτυχε να εντάξει ένα «διαφορετικό» άτομο. Το ίδιο συναίσθημα υποθέτω ότι το έχουν βιώσει και άλλες κοινωνικές ομάδες που θεωρούνται «διαφορετικές»…

-Πιο προσβάσιμη πόλη είναι η Θεσσαλονίκη ή η Αθήνα; Που είναι πιο εύκολο να ζει ένα άτομο με αναπηρία;

Η Αθήνα και ειδικά το κέντρο της είναι πολύ δύσκολη ως και… επικίνδυνη για Αμεα. Και δεν πιστεύω ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα. Στην πλειοψηφία τους τα πεζοδρόμια είναι τόσο ακατάλληλα που ουσιαστικά αποφεύγω να τα χρησιμοποιώ και προτιμώ τον δρόμο. Πάλι καλά που φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακους αγώνες το 2004 και «αναγκάστηκε» να κάνει κάποιες ουσιαστικές αλλαγές. Τώρα όσον αφορά την Θεσσαλονίκη δεν έχω ολοκληρωμένη εικόνα μιας και έχω κυκλοφορήσει μόνο στα πολύ κεντρικά σημεία. Θα έλεγα ότι το κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι πιο προσβάσιμο από το αντίστοιχο της Αθήνας. Από την άλλη η έλλειψη μετρό και γενικότερα προσβάσιμης συγκοινωνίας είναι σημαντικό μειονέκτημα. Είμαιπάντωςτηςάποψηςότιif you can make it in Athens you can make it everywhere.Μιλώντας πάντα για αστικά κέντρα γιατί υποθέτω στη επαρχία τα πράγματα είναι πιο δύσκολα… 

-Σας ενοχλεί το επετειακό της παγκόσμιας ημέρας για την αναπηρία; Θεωρείτε ότι βοηθάει ή αντιθέτως απομονώνει τα άτομα με αναπηρία αυτή η μία και μοναδική ημέρα;

-Δεν με ενοχλεί αλλά ούτε πιστεύω ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική ημέρα. Ενοχλητικό είναι όταν βλέπεις άτομα και φορείς να περιορίζονται σε αυτήν και σε γλυκανάλατες εκδηλώσεις που συχνά απλά προωθούν ένα αίσθημα λύπησης. Η πρόσφατη παγκόσμια ημέρα αναπηρίας πρέπει να είναι απλά μία αφορμή για ενημέρωση. Μια σπίθα, ένα έναυσμα. Τίποτα παραπάνω. Αν επαναπαυτούμε και περιοριστούμε σε αυτήν η αποτυχία είναι δεδομένη. Θα είναι σαν να βασίζεται μία ερωτική σχέση μόνο στην ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου! Η αλλαγή έρχεται μόνο μέσω πράξεων, όσο μικρές ή ασήμαντες κι αν δείχνουν αυτές μερικές φορές…

-Πριν το ατύχημα σας τι γνωρίζατε για την αναπηρία; Είχατε διαμορφώσει μια εικόνα και ποια ήταν αυτή (πριν και μετά το ατύχημα)

Θεωρούσα τον εαυτό μου αρκετά «ευαισθητοποιημένο» και ενημερωμένο αν και τώρα καταλαβαίνω ότι οι γνώσεις μου ήταν αρκετά… επιφανειακές. Και τότε ήξερα ότι πρέπει να μην κλείνουμε τις ράμπες ή τον δρόμο για τους τυφλούς αλλά δεν μπορούσα να φανταστώ για παράδειγμα πόσο επηρεάζει τον προγραμματισμό ενός ατόμου σε αμαξίδιο η ύπαρξη ή όχι προσβάσιμης τουαλέτας. Ούτε ήξερα πόσα είναι τα άτομα με αναπηρία και το ότι πολλά από αυτά δεν τα βλέπουμε ποτέ γιατί το μέρος που ζούμε τα αποκλείει… 

-Αν μπορούσατε να αλλάξετε δομές και υποδομές για την προσβασιμότητα τι θα αλλάζατε αμέσως;

Σίγουρα θα δημιουργούσα καθολικά προσβάσιμη συγκοινωνία – εδώ να αναφέρω ότι δεν έχω μπει ποτέ σε λεωφορείο μετά το ατύχημα για ευνόητους λόγους – προσβάσιμες τουαλέτες παντού και πρόσβαση σε όλα τα κτήρια που χρησιμοποιεί ένα άτομο στην καθημερινότητα του (δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες, εστιατόρια κτλ) . Όσον αφορά το κέντρο της Αθήνας νομίζω πως η μόνη λύση, πέρα από τον «βομβαρδισμό» είναι η πεζοδρόμηση του, αν και για την ώρα δεν μου ακούγεται πολύ πιθανό σενάριο… 

-Τα τελευταία χρόνια, από τότε που είστε στο αμαξίδιο, διαπιστώνετε μια αλλαγή, αργή και σταδιακή στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας -αν όχι της πολιτείας- απέναντι στα θέματα αναπηρία;

-Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα είναι ακόμα αρκετά πίσω σε θέματα αναπηρίας σε σχέση με άλλες προηγμένες χώρες. Ένα «μικρό» αλλά ενδεικτικό  παράδειγμα είναι ότι ακόμα και από επίσημα χείλη ακούγονται οι ξεπερασμένες εκφράσεις «άτομα με ειδικές ικανότητες ή ανάγκες» αντί για «άτομα με αναπηρία» και «καροτσάκι» αντί για αμαξίδιο πράγμα το οποίο δείχνει ότι δεν είμαστε ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την αναπηρία. Άλλωστε είναι ακόμα πολύ φρέσκες οι εικόνες από παιδιά δεμένα στα κρεβάτια τους σε κάποιο «ειδικό κέντρο», μια πρακτική που παραπέμπει σε άλλες εποχές. Παρ όλα αυτά αισιόδοξος γιατί βλέπω ότι ο περισσότερος κόσμος αρχίζει να συνειδητοποιεί ουσιαστικότερα την ύπαρξη μας κι ας έχουμε δρόμο ακόμα κυρίως σε θέματα παιδείας. 

ΥΓ: Ο Γρηγόρης Χρυσικός σήμερα είναι αθλητής της επιτραπέζιας αντισφαιρισης, στην κατηγορία 1 και ο στόχος του είναι να καταφέρει να γίνει ανταγωνιστικος σε διεθνές επίπεδο. Αγωνίζεται στον Π.Α.Σ.Κ.Α και στο προηγούμενο πανελλήνιο κατέκτησε την 2η θέση! Ταυτόχρονα έχει πρόταση για σταρτ απ την οποία σύντομα θα ανακοινώσει…

(φωτο από την ταινία ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ και φωτο από αγώνα επιτραπέζιας αντισφαίρισης στην Αθήνα):

Αναδημοσίευση από τη free press ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (του δημοσιογραφικού ομιλου της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ)